Przez dwa najbliższe tygodnie będzie można w naszym muzeum oglądać replikę tankietki TKS, użyczoną przez Biuro Rekonstrukcyjno – Technologiczne Zabytkowej Inżynierii Pojazdowej.
Tankietka jest nazwą zbiorczą dla stosunkowo niewielkich pojazdów gąsienicowych, do których nijak nie pasowała nazwa “czołg” (nazwy “półczołg”, czy lekki czołg nie przyjęły się). Modelem wyjściowym dla TKS, jest pojazd według projektu Johna Cardena i Viviana Loyda, Mk. VI, produkowany przez brytyjską firmę zbrojeniową Vickers-Armstrong.
Pojazd przykuł zainteresowanie polskich wojskowych, miał zastąpić wysłużone i przestarzałe Renault “FT”.
9 czerwca 1929 roku, złożono zamówienie na 10 tankietek, które trafiły do kraju na przełomie sierpnia i września tego samego roku. Ponieważ nie zakładano sprowadzania dalszych egzemplarzy od Brytyjczyków, w połowie 1930 roku Biuro Konstrukcyjne Broni Pancernych rozpoczęło pracę nad skonstruowaniem polskiej wersji tankietki. Efektem pracy były TK-1 i TK-2 – aczkolwiek dopiero trzeci model TK-3 doczekał się seryjnej produkcji.
Potrzeba ciągłych modyfikacji projektu TK-3 doprowadziła w końcu do stworzenia w 1933 roku modelu TKS. Zmiany dotyczyły m.in. wyposażenia wnętrza, zastosowania innego silnika (przetestowany w kilku modelach TK-3, Fiat 122AC – następnie BC), zmodyfikowania pancernej nadbudowy, rozmieszczenie w niej nieobecnych we wcześniejszych modelach szczelin obserwacyjnych. Ostateczną wersją uzbrojenia został ciężki karabin maszynowy Hotchkiss wz. 25, 7,9 mm. Rozważano także zastosowanie przeciwpancerne – co sprowadziło się do użycia NKM (najcięższy karabin maszynowy, lub działko) – w wersji Solothurn S18-100, sprowadzanego ze Szwajcarii. Na początku 1937 roku inż. Bolesław Jurek rozpoczął pracę nad krajowym NKM, ponieważ finalna jego wersja charakteryzowała się lepszymi parametrami – w kwietniu 1939 roku rozpoczęto seryjną produkcję pod nazwą 38FK-A. Niestety – do momentu wybuchu II wojny światowej zdołano przezbroić jedynie około 20 sztuk pojazdów.
Tankietki były najliczniej używanym wozem podczas kampanii 1939 roku w Polsce – na przestrzeni lat 1931-1939 wyprodukowano ich około 570 sztuk. Wyposażona w NKM tankietka miała szanse skutecznej walki z potężniejszymi czołgami niemieckimi – czego przykładem m.in. zniszczenie w okolicach Kampinosu przez TK-3 Panzerkampfwagen IV. Nie był to wcale wyjątek, starcie plutonowego Edmunda Romualda Orlika, dowodzącego TKS, uzbrojonym w NKM 20 mm, rozsławiło jego nazwisko (nawet w popkulturze – motyw pojawia się w znanej grze “World of Tanks”) – po zwycięskim pojedynku pod Pociechą z czołgiem niemieckim, co miało miejsce 18 września 1939 roku.
Zapraszamy do muzeum – na podziwianie tego słynnego pojazdu, używanego także podczas Bitwy nad Bzurą.
Tekst opracowano na podstawie ‘Wielkiego Leksykonu Uzbrojenia” Tom 18 “Tankietki TK I TKS”, oraz artykułu “Czołg Rozpoznawczy TK” (http://www.1939.pl/)
