Gdy bój nad Bzurą wrzał…
Większa część ekspozycji prezentowanej na wystawie stałej to broń strzelecka, sprzęt, oporządzenie, umundurowanie, zdjęcia i dokumenty żołnierzy Wojska Polskiego walczących w bitwie nad Bzurą. Przedmioty te ukryte na polu bitwy przez żołnierzy i miejscową ludność, odnalezione przez pracowników Muzeum, ofiarowane do jego zbiorów przez rodziny poległych w bitwie i mieszkańców Ziemi Sochaczewskiej, tworzą kolekcję – jedną z najbogatszych w kraju.
Unikalnymi zabytkami są:
- ckm wz.30 na podstawie trójnożnej do strzelań przeciwlotniczych,
- ckm “Maxim” wz.1908 z podstawą “saneczkową”,
- ckm “Hotchkiss” wz.25 wymontowany prawdopodobnie z polskiego samochodu pancernego,
- ręczny karabin maszynowy “Chauchat” wz.1915 używany w batalionach Obrony Narodowej,
- armata ppanc. “Bofors” kal.37 mm wz.36 z celownikiem,
- moździerz piechoty kal. 81 mm wz.1931 Stockes Brand z celownikiem,
- mundur rotmistrza 7 Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich,
- rząd koński wz.36.
W ekspozycji wyróżnia się kurtka mundurowa szer. Bolesława Kasprzaka ze śladami po ranie odniesionej w walkach nad Bzurą.
Na wystawie pokazana jest również dokumentacja związana z walkami o Sochaczew w dniach 13-16 września 1939 r., bronionego przez II batalion 18 pp pod dowództwem mjr Feliksa Kozubowskiego, poległego 15 września w Sochaczewie. Są tu pamiątki po obrońcach miasta, meldunki i opisy walk, fotografie zniszczonego Sochaczewa oraz sprzęt służby sanitarnej Wojska Polskiego używany m.in. w Szpitalu Polowym nr 802 w Sochaczewie. W jednej z sal prezentujemy najcenniejsze znaleziska uzyskane w czasie wieloletnich prac poszukiwawczych prowadzonych przez Muzeum na terenie walk nad Bzurą.
Do najcenniejszych eksponatów należą:
- płat sztandaru 59 Pułku Piechoty Wielkopolskiej,
- orzeł od sztandaru 68 Pułku Piechoty,
- orzeł, płomień od fanfary oraz księga pamiątkowa 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich,
- karabin przeciwpancerny “Ur”, wz.35,
- kasetka z pieczęciami i dokumentami II Dywizjonu 26 Pułku Artylerii Lekkiej,
- sprzęt łączności, znaki tożsamości, pamiątki po marynarzach Oddziału Wydzielonego “Wisła”,
- pamiątki po generałach: Romanie Abrahamie, d-cy Wielkopolskiej Brygady Kawalerii, medale i odznaczenia po Stanisławie Grzmot-Skotnickim, d-cy grupy operacyjnej kawalerii, zmarłym z ran 19 września 1939 r.,
- granatnik piechoty kal. 46mm wz.36 – dar Funduszu Obrony Narodowej,
- przedmioty po jeńcach Oflagu VII A Murnau i obozów w Rosji.
Sochaczew podczas okupacji
Obok pamiątek z września 1939 r. na wystawie prezentowane są przedmioty, dokumenty i fotografie ukazujące Sochaczew i jego okolice w okresie okupacji hitlerowskiej, opisy działań ruchu oporu na Ziemi Sochaczewskiej w szczególności Obwodu AK “Skowronek” i Zgrupowania AK “Kampinos”. Eksponujemy także pamiątki po skoczkach spadochronowych tzw. “cichociemnych” i materiały dotyczące udziału mieszkańców Ziemi Sochaczewskiej w Powstaniu Warszawskim. Odzielną część ekspozycji zajmują szczątki niemieckiego samolotu myśliwskiego Me-109, odnalezionego i wydobytego przez pracowników muzeum w rejonie Truskawia w Puszczy Kampinoskiej.
Drogi do zwycięstwa 1945
Wystawę zamyka ekspozycja “Drogi do zwycięstwa 1945” zawierająca m.in. broń, dokumenty, odznaczenia, umundurowanie żołnierzy polskich – mieszkańców Ziemi Sochaczewskiej walczących na frontach II wojny światowej oraz w końcowej jej fazie o Monte Cassino, Bolonię, Wilhelmshaven i Berlin.