Najstarsze dzieje Ziemi Sochaczewskiej
Dawno, dawno temu, czyli gdzieś w X – XII w., w okolicach Płocka, żył sobie młody mężczyzna, którego głównym zajęciem było wojowanie… Zapewne miał rodzinę: żonę i kilkoro dzieci, mieszkał w jednoizbowym domu, gdzie mieściło się miejsce do spania, pracy, spożywano pokarmy, a także gdzie musiało się znaleźć, zwłaszcza zimą, miejsce dla młodych zwierząt hodowlanych. Gdy trzeba było, stawał wraz z mieczem, tarczą i włócznią do walki. Może nawet w drużynie księcia? I gdy osiągnął wiek, wg antropologów adultus, czyli ok. 35 – 45 lat, zginął w boju. A może zmarł śmiercią naturalną? Wszak ludzie w okresie średniowiecza żyli krótko, rzadko dożywali 60 lat. Czy było tak rzeczywiście, czy może trochę inaczej? A może ten mężczyzna parał się jakimś rzemiosłem albo był typowym rolnikiem?
Na te i inne pytania raczej nie znajdziemy już odpowiedzi. Ale szkielet owego mężczyzny, wyposażony w miecz i ostrze włóczni można zobaczyć na wystawie archeologicznej „Przeszłość w ziemi ukryta – Archeologia ziemi sochaczewskiej” w Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie.
Epoka kamienia na Mazowszu
Owa rekonstrukcja wczesnośredniowiecznego grobu woja jest jednym z elementów wystawy, rozpoczynającą okres średniowiecza. Ekspozycję otwierają eksponaty związane ze starszą i środkową epoką kamienia, czyli paleolitem i mezolitem. Oprócz narzędzi krzemiennych, charakterystycznych dla tych okresów: drapaczy, skrobaczy, rylców, zbrojników czy rdzeni na uwagę zasługują fragmenty kości wymarłych gatunków zwierząt: róg tura, żuchwa nosorożca włochatego i kawałek ciosu /kła/ mamuta. Kolejna część wystawy poświęcona jest młodszej epoce kamienia – neolitowi. W epoce tej następuje tzw. ewolucja rolnicza. Na tereny dzisiejszej Polski, w V tysiącleciu pne., wkracza znajomość uprawy roli, hodowli zwierząt, a także bardzo ważnej czynności – produkcji naczyń glinianych. Rozwija się tkactwo i wyrób narzędzi kamiennych. Odzwierciedleniem tejże epoki na ekspozycji są gliniane naczynia – amfory i puchary, kamienne siekiery, topory, młoty i buława, a także żarna kamienne do rozcierania zboża na mąkę i charakterystyczne dla tej epoki tzw. krzemienne grociki sercowate i ostrza włóczni z krzemienia czekoladowego i pasiastego.
Brąz i żelazo
Kolejna sala wystawowa to „królestwo” epok: brązu i żelaza. Można zobaczyć tu miedziane bransolety, brązowe naramienniki, bransolety i siekierkę, a także naczynia i urnę na spalone kości ludzkie związane z kulturą łużycką, charakterystyczną dla epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Kolejne naczynia to popielnice grobowe pochodzące z wykopalisk z Sochaczewa: z cmentarzyska ciałopalnego w Trojanowie (prace prowadzono w latach 1959-61) i z Chodakowa – Zwierzyńca z badań w latach 2003-2004. Na obu, analogicznych do siebie stanowiskach odkryto groby ciałopalne użytkowane od połowy IV w p.n.e. do III/II w p.n.e. Kolejna część ekspozycji związana jest z okresem, kiedy to przez ziemie polskie, w tym ziemię sochaczewską, przechodziły karawany rzymskich kupców udających się po nadbałtycki bursztyn. Pozostałościami z tego okresu są ozdoby, narzędzia i broń wykonane na wzór rzymskich odpowiedników. Cmentarzysko z tego okresu odkryto w czasie budowy Szpitala Powiatowego w Sochaczewie. Wydobyta z tego miejsca ceramika grobowa prezentowana jest na naszej wystawie.
Sochaczew w czasach średniowiecza
Ostatnia część wystawy dotyczy średniowiecza i historii naszego miasta. Pokazujemy ceramikę, broń, kamienne kule armatnie wydobyte w czasie badań na wzgórzu zamkowym; część wystawy odnosi się do badań na miejscu zwanym Poświętne (pomiędzy ulicą Farną a budynkiem Szkoły Podstawowej nr 4) gdzie wg przekazu historycznego miał jakoby w 1138 roku umrzeć książę Bolesław Krzywousty. Z tych badań prezentujemy ceramikę, a także średniowieczną kamienną chrzcielnicę.
Całą wystawę wzbogacają fotografie i ryciny wprowadzające zwiedzających w klimat każdej z epok i ukazujące życie ludzi w owych czasach. Zachęcamy do zwiedzenia wystawy wszystkich mieszkańców Sochaczewa i ziemi sochaczewskiej, a szczególnie dzieci i młodzież szkolną.