Żołnierze Wyklęci oczami przeciwników – sensacyjne dokumenty Służby Bezpieczeństwa

W zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzura w Sochaczewie znajduje się arcyciekawy zbiór dokumentów poświęconych patriotycznej partyzantce po roku 1945. W 1974 roku, w 10 rocznicę zakończenia walk ze zbrojnym podziemiem  Wydział “C” Komendy Stołecznej MO przygotował okolicznościową wystawę z okazji XXX lecia MO I SB, poświęconą walce z podziemiem niepodległościowym. Wystawa prezentowana była w Zmotoryzowanym Odwodzie Milicji Obywatelskiej (ZOMO) przy ul. Stalingradzkiej (fragment dzisiejszej ulicy Jagiellońskiej) w Warszawie. Po wystawie powstała teczka, zawierająca wszystkie materiały, które wykorzystano do jej zaprojektowania, wraz ze scenariuszem i listą wykorzystanych dokumentów i zdjęć. Pismo przewodnie SUSW w Warszawie 49. L.dz. EO-02421/85 z ówczesną klauzulą “Tajne” wymienia, że do wystawy dostarczono 33 dokumenty z epoki i kilkadziesiąt zdjęć.

Materiały będziemy po opracowaniu sukcesywnie publikować, dziś wybór, który wydaje się być reprezentatywny dla zgromadzonych materiałów. Zobaczmy jak widzieli Wyklętych ich ówcześni przeciwnicy.

wyk4
Według zestawienia Służby Bezpieczeństwa na terenie Województwa Mazowieckiego podczas walk 1945-1964 ujęto 13992 żołnierzy niezłomnych, w walkach poległo 376 a 5151 osób ujawniło się. W walkach z niezłomnymi MO, UB, KBW zdobyło 467 sztuk broni ciężkiej, 4572 sztuk broni długiej, 2027 sztuk broni krótkiej i prawie 400 tysięcy sztuk amunicji. Warto dodać, że w zestawieniu z 1974 roku stwierdzono, że w walce z podziemiem funkcjonariusze utracili 2206 jednostek broni, a walkach zginęło 688 funkcjonariuszy MO i UB, 113 żołnierzy WP i “armii radzieckiej” (tak zapisano w oryginale) oraz 443 działaczy PPR i PPS.
wyk5
Zestawienie najważniejszych oddziałów zawiera 47 pozycji, niektóre z oddziałów liczyły na Mazowszu nawet kilkaset osób. Wedle wstępu do zestawienia w latach 1944-1954 na Mazowszu działało 116 oddziałów i 73 organizacje podziemne.
wyk6
W powiecie sochaczewskim i gostynińskim działał oddział “Myśliwego” z ROAK, który wg dokumentów opracowanych w latach siedemdziesiątych XX wieku liczył 22 osoby.
wyk7
Dokument Służby Bezpieczeństwa stanowi niezwykły dowód, że opozycja niezłomna trwała dłużej niż do 1963 roku. Wg stołecznej SB na terenie Mazowsza zlikwidowano 99 nielegalnych organizacji i oddziałów a ostatnia organizacja została zlikwidowana dopiero w 1964 roku. Jest to ciekawe wyjście do dalszych badań w tym zakresie.
wyk2b
Zaświadczenie po polsku i rosyjsku wystawione w dniu 13.01.1945 roku przez Kierownika Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Wyszkowie dla funkcjonariusza Wacława Kurowskiego. Funkcjonariusz miał prawo używać pistoletu maszynowego, zwanego wtedy “automatem” nr 7875.
wyk1a
Legitymacja Armii Krajowej starszego strzelca Długosza Nadolskiego, który wstąpił do organizacji w dniu 15 kwietnia 1946 roku.
wyk3
Miączyński Adam, został oskarżony, ze w dniu 7 grudnia 1947 roku w Choszczówce, jako funkcjonariusz MO, przekazał Władysławowi Jedlińskiemu z organizacji WiN informacje o szkole podoficerów MO w Otwocku za co został następnie skazany na 15 lat więzienia.

wyk1b

oddzia-wykletych
Na zdjęciu grupa operacyjna UB i WP w czasie aresztowania Pychowicza (oznaczony krzyżykiem na czapce) – 1946-47 Maków Mazowiecki.
bron-wykletych2
Na zdjęciu arsenał zdobyty na Żołnierzach Wyklętych, pośród broni widoczne cztery rkm wz. 1928, pochodzące jeszcze z kampanii 1939 roku w Polsce.

Opracował zespół: Sławomir Cisowski, Jakub Wojewoda, Paweł Rozdżestwieński

 

Komentarze