Wiele jest na mapie Wrocławia miejsc, które przywracają pamięć o miejscach, ludziach i wydarzeniach związanych z tym miastem. Nie barak pomników, placów, skwerów i parków. Historie zapisane w tych materiach ożywają dzięki nim stając się żywym wyrazem naszej pamięci. Dumą napawa fakt, że miejsc takich przybywa. Dlatego z tym większą satysfakcją odnotowuję fakt powstania kolejnej takiej inicjatywy, która zmaterializowała się na wrocławskim osiedlu Ołtaszyn. Rzecz dotyczy pewnej postaci, wybitnej, aczkolwiek, jak się przekonałem z wielkim zdziwieniem, nie do końca znanej szerszemu gronu mieszkańców Wrocławia mimo, iż los związał ją z naszym portem nad Odrą już na zawsze. Mowa o osobie komandora Stefana Frankowskiego, oficerze polskiej marynarki wojennej, jednym z pionierów odrodzonej Polskiej Marynarki Wojennej, który odszedł na wieczną wartę w roku 1940, a jego doczesne szczątki spoczęły na cmentarzu wojskowym na wrocławskim Oporowie. W dniu 25.09.2019, w 79 rocznicę śmierci Komandora odsłonięta została tablica z jego biogramem, przy ulicy nazwanej jego imieniem, na skrzyżowaniu z ulicą Obrońców Poczty Gdańskiej.
Chciałbym w tym miejscu w kilku słowach przybliżyć osobę Komandora.
Stefan Frankowski. Urodził się 3 IV (27 III) 1887 w Hołowlach pod Ostrogiem na Wołyniu. Od 1908 służył w rosyjskiej Marynarce Wojennej. Podczas pierwszej wojny światowej brał udział w rosyjsko-niemieckich bitwach morskich na wodach Zatoki Ryskiej.
Od 22 I 1919 służył w odrodzonej Polskiej Marynarce Wojennej, w Sekcji Marynarki Wojennej w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Z dn. 1 VI 1919 awansował na stopień komandora porucznika.
Od lipca 1919 do lipca 1921 został oddelegowany do poselstwa RP w Sztokholmie. Po powrocie do kraju, służył jako szef Sekcji Personalno-Szkolnej w Departamencie dla Spraw Morskich, a potem szef Wydziału Regulaminów i Wyszkolenia, następnie szefa Biura Wydziału Organizacyjnego Mobilizacyjnego Kierownictwa Marynarki Wojennej. Skierowany został w latach 1923-25, jako słuchacz do Wyższej Szkoły Wojennej – École de Guerre Navale w Paryżu.
Po powrocie do kraju, we wrześniu 1925, został dowódcą dywizjonu torpedowców w Gdyni. Po roku służby otrzymał nominację na komendanta Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu.
1 I 1929 awansował na stopień komandora. Od czerwca 1929 do marca 1933 był szefem Sztabu Kierownictwa Marynarki Wojennej. Następnie do lipca 1939 – dowódcą Obrony Wybrzeża Morskiego.
Na początku lipca 1939, istniejące od 1933 Dowództwo Obrony Wybrzeża Morskiego, rozdzielono na Dowództwo Morskiej Obrony Wybrzeża i Dowództwo Lądowej Obrony Wybrzeża. Dowództwo Morskiej Obrony Wybrzeża powierzono komandorowi Frankowskiemu.
Podczas obrony Wybrzeża w kampanii wrześniowej dowodził całością wojska zgromadzonego na Półwyspie Helskim oraz okrętami minowymi w Zatoce Gdańskiej. 3 września podjął decyzję o ewakuacji Dowództwa Morskiej Obrony Wybrzeża na Hel. Po kapitulacji Helu Kmdr Frankowski został wzięty do niewoli niemieckiej i przebywał w oflagach: X B w Nienburgu, XVIII B w Spittal i VIII B w Silberbergu (Srebrna Góra).
Stefan Frankowski zmarł 25 IX 1940 w Langenbielau (Bielawie) i tam został pochowany na cmentarzu katolickim. Po wojnie został ekshumowany i pochowany na wojskowym Cmentarzu Żołnierzy Polskich we Wrocławiu-Oporowie.
Kmdr Frankowski był aktywnym członkiem Ligi Morskiej i Rzecznej, a następnie Rady Głównej Ligi Morskiej i Kolonialnej, członkiem Rady Głównej i prezesem obwodu morskiego LOPP.
Został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari IV klasy, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–21, Medalem X-lecia Odzyskanej Niepodległości, Złotą Odznaką Honorową LOPP I stopnia, francuską Legią Honorową, włoskim Medalem za Ratowanie Ginących w Messynie 1908 i innymi odznaczeniami.
W 1922 roku Stefan Frankowski zawarł związek małżeński z Marią Różą z Dobrowolskich (ur. 1896 w Kijowie, zm. 1986), z którą miał syna Stefana (1924–1961) i córkę Jolantę, po mężu Frankowską-Collins.
Ten krótki biogram, przybliżający nam osobę Komandora, niech będzie wstępem do bliższego poznania tej wyjątkowej postaci. Mam nadzieję, że informacje o Komandorze, dzięki zaaranżowanej tablicy, pozwolą nam zachować pamięć o jego osobie i poświęceniu jakie wniósł swoją służbą nie tylko w wojnie obronnej 1939 r, ale również przypomną i uwiecznią jego wkład w tworzenie i rozwój odrodzonej Polskiej Marynarki Wojennej, której zręby tworzył szkoląc i wychowując następne pokolenia polskich marynarzy.
Na zakończenie, jako prowadzący ten projekt, chciałbym serdecznie podziękować trzem osobom, bez których wydarzenie to nie doszłoby do skutku. Po pierwsze Pani Joannie Randzie z Biura Promocji UM we Wrocławiu za koncepcyjne i graficzne zaaranżowanie całości projektu oraz ekipie ZDIUM, pani Marzenie Podgórskiej i panu Markowy Kantorskiemu za wsparcie procesu projektowego (uzgodnienia lokalizacyjne) oraz finalne wykonanie. Z przyjemnością trzeba podkreślić, iż władze samorządowe stanęły na wysokości zadania dowartościowując tej projekt, za co jeszcze raz serdecznie dziękuję.
Autor: Grzegorz Palko
Bibliografia oparta na opracowaniu:
Przybyszewski, Toruński Słownik Biograficzny, t.6, ToMiTo, UMK w Toruniu 2010
