Armata lekka 75 mm wz.1902_26 dak i pp

Armaty wz. 1902 kalibru 76,2 mm znalazły się w polskich rękach w wyniku zdobyczy wojennych lat 1919-21 w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1923 roku Wojsko Polskie dysponowało 568 armatami tego wzoru. Popularnie nazywane były „prawosławnymi” lub „putiłówkami”. Wobec znacznej liczby tych armat postanowiono wyremontować je i dostosować do kalibru 75 mm, pozostawiając część w dywizjonach artylerii konnej dla brygad kawalerii, a resztę wykorzystując dla potrzeb artylerii piechoty (tzw. towarzyszącej) w pułkach piechoty. Zdecydowano o przekalibrowaniu 400 armat wz. 1902. Zmiana kalibru z 76,2 mm na 75 mm była dokonana przez wymianę rury rdzeniowej lub wstawienie koszulki. Prace związane z remontem armat wz. 1902/26, bowiem takie otrzymały oznaczenie, trwały od 1926 do czerwca 1930 r. Poza przeróbką dział dostosowano jednocześnie do amunicji francuskiej przodki i jaszcze – rosyjskie dla artylerii piechoty oraz włoskie dla artylerii konnej. Według stanów na sierpień 1939 r. Wojsko Polskie dysponowało 425 sztukami zmodernizowanych armat wz. 1902/26.

We wrześniu 1939 w 11 brygadach kawalerii znajdowała się analogiczna liczba dywizjonów artylerii konnej (DAK). Po mobilizacji każda bateria składała się z 2 plutonów po 2 armaty, czyli łącznie 4 armaty. W brygadach trzy-pułkowych dywizjony były trzy-bateryjne, zaś w brygadach cztero-pułkowych cztero-bateryjne. Na stanie artylerii konnej w pamiętnym wrześniu znalazło się łącznie 148 armat „prawosławnych”. Należy pamiętać, że cała obsługa w artylerii konnej poruszała się na koniach. Żartobliwie określano DAK-i jako kawalerię wożącą ze sobą armaty. W Bitwie nad Bzurą zaangażowane były trzy BK – Podolska z 6 DAK – 3 baterie, 12 armat, Wielkopolska z 7 DAK – 3 baterie, 12 armat oraz pozostałości rozbitej w Borach Tucholskich Pomorskiej BK, która do wojny przystąpiła z czterema pułkami kawalerii i 11 DAK – 4 baterie, 16 armat wz. 1902/26.

W pułkach piechoty do bezpośredniego wsparcia przeznaczone były plutony artylerii złożone z dwóch działonów. Obsługi armat jechały na przodkach – po trzech kanonierów na przodku działa i trzech jaszcza. Ponieważ czynnych dywizji piechoty było 30, a w każdej 3 pułki piechoty, więc razem dawało to liczbę 180 armat wz. 1902/26 towarzyszących.

Armaty wz. 1902/26 okazały się bardzo dobrą bronią przeciwpancerną, choć ich zasadniczym przeznaczeniem było wspieranie ogniem pułków kawalerii. Jak wykazały doświadczenia z września 1939 r. było ich jednak za mało. Jedynie lokalnie oraz dzięki doskonałemu wyszkoleniu starcia polskich artylerzystów z niemiecką bronią pancerną kończyły się sukcesem. Podobnie było w plutonach artylerii piechoty.

W Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą wystawiony jest jeden zachowany egzemplarz tej armaty.

Komentarze

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *