Miejscowość Kamion w powiecie sochaczewskim położona jest przy samym ujściu rzeki Bzury do Wisły. Ze względu na to strategiczne usytuowanie w okresie nowożytnym w Kamionie utworzono składnicę soli krakowskiej. Składnicę tę określano także mianem żupy. Istnienie składnicy soli w Kamionie nie było dotychczas odnotowane w publikacjach naukowych.
Najstarsza wzmianka o pozwoleniu dla Ziemi Wyszogrodzkiej na budowę żupy we wsi Kamion pochodzi z 1607 roku. Kamion był wówczas wsią należącą do Starostwa Wyszogrodzkiego. Sól tam składowana miała być sprzedawana na tych samych zasadach co w innych składnicach królewskich. Wedle pozyskanych danych można określić czas funkcjonowania składu soli w Kamionie na XVII i XVIII wiek. Jak informuje Sebastian Tempczyk magazyn soli w Kamionie funkcjonował od XVI w. jeszcze przez niemal cały XIX wiek.
Teren, na którym postawiono składnicę stał się własnością Adriana Olbrachta Lasockiego, pełniącego funkcję starosty sochaczewskiego oraz jego sukcesorów. Następnie teren ten był odsprzedany za nieznaną sumę pieniędzy na rzecz biskupa poznańskiego.
Handlem solą spławianą Wisłą zajmowali się kupcy krakowscy, sandomierscy i wieliccy. Od XIII do końca XVI wieku najważniejszym ośrodkiem handlu solą na Mazowszu był Płock. Utworzenie składnicy soli krakowskiej mogło mieć niebagatelne znaczenie dla kupców sochaczewskich. Sam Sochaczew jeszcze w XVI wieku miał w handlu solą pozycję marginalną, zwłaszcza w porównaniu do pobliskiego Łowicza. Według źródeł 1511 roku, w Łowiczu istniał cech prasołów liczący 40 członków. W początku drugiej połowy XVI wieku zarejestrowanych kupców soli było odpowiednio – 14 w Bolimowie, 21 w Łowiczu i tylko 5 w Sochaczewie. Łowiccy kupcy nabywali głównie sól bochnieńską. W późniejszym czasie byli związani ze składnicą w Kamionie. Relacje gospodarcze na tym polu w dorzeczu Bzury wymagają jednak dalszych studiów.
Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą przeprowadziło pomiary za pomocą georadaru i kappametru w miejscu, gdzie prawdopodobnie mógł znajdować się omawiany skład. Badania prowadzono w związku z informacjami, że w miejscu tym, jeszcze przed pierwszą wojną światową mógł funkcjonować kościół. Nie wiedzieliśmy jeszcze wtedy o istnieniu w Kamionie składu soli krakowskiej. Teren gdzie się znajdował stanowi wzniesienie nad samym brzegiem rzeki Bzury, a utworzone tam stanowisko archeologiczne zagrożone jest przez erozję rzeczną. Zabytki archeologiczne, takie jak ceramika i szkło datowane na okres nowożytny, a także szczątki zwierzęce znajdowane były przez nas na powierzchni ziemi, na stoku skarpy. Obecnie, na terenie dawnego składu soli krakowskiej w Kamionie planujemy wykopaliska archeologiczne.
Źródła historyczne:
Prawa, Konstytucye y Przywileie Królewstwa Polskiego, y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, y wszstkich Prowincyi należących: na Walnych Seymiech Koronnych od Seymu Wiślickiego Roku Pańskiego 1347. aż do ostátniego Seymu uchwalone. Ab Anno 1669. Ad Annum 1697. Volumen quintum
Jnwentarz nowy praw, statutow, konstytucyi koronnych, y W. X. Litew: Znayduiących się w Sześćiu Tomach Voluminis Legum, Niegdyś przez Macieia Marcyana Ładowskiego … Potym przez Jozefa Andrzeia Załuskiego … aż do R. 1726 … zebrany. a Teraz Przez X. Arnolfa Kazimierza Zeglickiego … do Roku 1736. z zebraniem Statutu Kontynuowany, nową kart liczbą Ułatwiony, y wcale dokonczony Roku … 1754
Inventarz praw, statutow konstytuccyi koronnych y W. X. Lit. … od r. P. 1550 do r. 1685. Terazna nowo powtornie przedrukowany. (Juventarium der Rechte, Statuten und Satzungen des Königreichs Polen.) pol, Tom 11
Mappa szczegulna Woiewodztwa Płockiego i Ziemi Dobrzynskiey : zrządzona z innych wielu map meeyscowych tak dawniey iak i swiezo odrysowanych tudziez goscincowych i niewatpliwych wiadomosci wszystko wedłuc regul geograficznych i obserwacyi astronomicznych, z 1802 roku autor Karol Perthées.
Bibliografia:
Bartoszewicz A., Handel solą na Mazowszu w XV i XVI wieku, [w]: Rocznik Mazowiecki 18, 47-62, 2006
Horyń E., Staropolska leksyka z zakresu górnictwa solnego, [w]: Studia Linguistica IX (2014)
