Francuska armata polowa wz. 1897 jest jedną z najsłynniejszych armat w historii. W swoim czasie stanowiła rewolucyjną konstrukcję, w której zogniskowały się najlepsze i najnowocześniejsze rozwiązania techniczne artylerii. Wbrew powszechnej opinii, armaty owe nie były produktem wytwórni Schneider. Powstały w rządowych zakładach zbrojeniowych w Arsenale Puteaux pod Paryżem. Jednak potoczna ich nazwa to właśnie „sznajderka”. Przez lata były prawdziwą ikoną artylerii. Oczywiście dotarły także do Wojska Polskiego. Największa ich ilość bezpośrednio z Francji wraz z „Błękitną Armią” – w czasie wojny polsko-bolszewickiej stanowiły najliczniej reprezentowany typ sprzętu. Po wojnie różnymi drogami i sposobami sprowadzano te doskonałe wtedy działa dla naszego wojska. Nie były one nigdy produkowane w Polsce, ale wojsko dbało o swój sprzęt i były one utrzymywane w doskonałym stanie. Łącznie w sierpniu 1939 r. na stanie Wojska Polskiego znajdowały się 1374 armaty wz. 1897. Stanowiły one podstawowe uzbrojenie pułków artylerii lekkiej (PAL) wchodzących w skład dywizji piechoty (DP). Ich ilość odpowiadała ilości etatowych dywizji piechoty i ich numeracja odpowiadała numeracji dywizji. Dodatkowy 31. PAL był jednostką szkolną w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu. Teoretycznie jeden PAL w Dowództwie Okręgu Korpusu miał mieć jeden dywizjon lekkich armat 75 mm (12 dział) i dwa dywizjony lekkich haubic 100 mm (24 działa), zaś dwa pułki po dwa DAL-e 75 mm (24 armaty) i jeden DAL 100 mm (12 haubic). W praktyce występowały niewielkie odstępstwa. W dywizjach rezerwowych DPRez. była jeszcze większa różnorodność. W pamiętnym wrześniu w bojach nad Bzurą armaty te wspierały swym ogniem naszych piechurów, towarzysząc im do samego końca walk.
W zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą znajduje się zachowana lufa armaty wz. 1897.
Tekst i rysunki: Krzysztof Haładaj
