Jak to z nowym wyposażeniem w kawalerii II RP było?

     Rok 1935 rozpoczął zmiany w umundurowaniu oddziałów Wojska Polskiego. Już w styczniu 1936 roku władze wojskowe rozpoczęły prace nad unowocześnieniem umundurowania, wyposażenia i rzędów kawaleryjskich. 24 stycznia 1936 roku w koszarach 1 pułku szwoleżerów w Warszawie, który zorganizowano dla I Wiceministra Spraw Wojskowych gen. bryg. Janusza Głuchowskiego.

001_proby_troczeniaCelem pokazu było zrewidowanie tabel należnych przedmiotów wyposażenia kawaleryjskiego (letniego oraz zimowego), zarówno w kontekście przygotowania żołnierzy do walki pieszej jak i marszy konnych. Ponadto podczas prezentacji rozpatrzono wnioski Departamentu Kawalerii, dotyczące ulepszenia niektórych przedmiotów wyposażenia oraz ich rozmieszczenia na jeźdźcu i siodle. Ustalono zestawy wyposażenia kawalerzysty i pakunek siodeł oraz ich rozmieszczenie.

Pokaz odbył się w pomieszczeniach koszar, gdzie zaprezentowano przegląd wyposażenia na żywych modelach a następnie na ujeżdżalni, gdzie dokonano prób na jeźdźcach i koniach.

W trakcie pokazów porównano wyposażenie należne kawalerzystom na podstawie regulaminu z 1922 roku oraz nowoprojektowane rozwiązania. Szczególna uwagę zwrócono na proponowane przez Departament Kawalerii rozwiązania w zakresie m.in. ładownic, pasa głównego, pokrowca na pistolet, torby polowej, owsiaka i płachty namiotowej.

Warto wspomnieć o tym, że techniczną stronę pokazu przygotował Kierownik Komisji Doświadczalnej CWK mjr dypl. Jerzy Zaleski. Nowe przedmioty zarówno wyposażenia jak i umundurowania wypożyczyli Szef Departamentu Intendentury (płaszcze nowego typu dla oficerów i szeregowych), Szef Departamentu Uzbrojenia (pistolety nowego typu, maski przeciwgazowe – ludzkie i końskie oraz hełmy) oraz Dowódca Taborów i Szef Remontów (siodło oficerskie i żołnierskie najnowszego typu).

Po prezentacji, w dniu 7 lutego 1936 roku, Szef Departamentu Kawalerii płk dypl. Jan Karcz, pismem nr 2052/Wyszk. – l.dz. 158/tj. rozesłał wyciąg z protokołu przeglądu odbytego w dniu 24 stycznia.

014_ulan_przod

W dotychczasowej literaturze nie podjęto analizy ówczesnych pomysłów na poprawienie umundurowania i wyposażenia kawaleryjskiego, stanowiących załącznik nr 1 do opisywanego powyżej pisma. Lista zawierała 25 pozycji projektów lub usprawnienia następujących przedmiotów:

  1. pasa głównego szeregowców, poprzez zastosowanie paska naszywanego na pasie do unieruchamiania kbk;
  2. w pasach oficerskich i podoficerskich, likwidacja szelki naramiennej w pasach oficerskich, wprowadzenie szelek na ruchomych szlufkach;
  3. chlebaka szeregowych – zmniejszyć wymiary, do wielkości jak dawnego typu, z mocowaniem na dwóch hakach, z dwoma przegródkami w środku;
  4. torby polowej oficerskiej – poprzez system mieszkowy, o wymiarach odpowiadających o wymiarach odpowiadających pomieszczeniu przyborów polowych (blok, ołówki, mapnik) i lornetki w futerale zamszowym, zawieszenie na pasie głównym za pomocą dwóch pasków dających się skracać i wydłużać;
  5. torby polowej podoficerskiej, zbliżonej do typu torby żandarmskiej, mogącej pomieścić przybory polowe, lornetkę i chleb, mocowaną jak torba oficerska;
  6. manierki dla oficerów i szeregowych, do obowiązujących manierek dorobić mocowanie jak przy manierkach amerykańskich, a w przyszłości skonstruować manierkę płaską, 1 litrową, dająca się przewozić w chlebaku;
  7. w kożuszku kawaleryjskim poprawić krój, aby szczelnie zapinał się z przodu, kożuszek przewidzieć dla oficerów i przewidzieć na wyposażenie wojenne;
  8. w butach kawaleryjskich poprawić krój tak, aby były szersze w gardzieli i zabezpieczyć przed przemakaniem;
  9. wprowadzenia płachty namiotowej dla szeregowych. Oficerowie będą posiadać wyłącznie peleryny nieprzemakalne;
  10. wprowadzenia do zestawów żołnierskich woreczków na racje “R”, pudełka na smar oraz proszek do zębów.
  11. wprowadzenia typ ładownic skórzanych “przez ramię” według projektu Departamentu Kawalerii, przygotować ponadto ten sam typ ładownic brezentowych jako zastępczych w warunkach wojennych;
  12. wprowadzenia podwójnych skórzanych ładownic (na 2 magazynki), noszonych na pasie głównym i na szelkach;
  13. futerałów do pistoletów “Vis” sporządzanych bez poprzeczki, skrócenia szlufki na pas, aby pistolet nie obijał boku jeźdźca;
  14. dostosowania pasa do kbk do rozpinania (karabińczyk, albo sprzączka na pasie), przy założonej masce;
  15. zastosowania projektowanej przez Departament Kawalerii żabki do bagnetu, bądź do szabli, przy wystąpieniach pieszych;
  16. w masce przeciwgazowej ludzkiej wz. 1932 ulepszenia sposobu noszenia i zabezpieczenia maski, ze szczególnym zwróceniem uwagi na wytrzymałość torby i poprzeczki, które przecierały się podczas jazdy konnej oraz wnętrza torby, aby maska nie ulegała uszkodzeniom, postulowano wzmocnienie rury długiej do maski;
  17. skonstruowanie nowej maski przeciwgazowej końskiej, dającej się troczyć przy siodle (na przednim łęku, z prawej strony);
  18. wprowadzenie czekanika z futerałem z dwoma paskami do zakładania na pas, po jednym na każdą sekcję liniową;
  19. wyposażenie wszystkich jeźdźców, z wyjątkiem funkcyjnych, w łopatki;
  20. wprowadzenie nożyc do cięcia drutu (do niszczenia przeszkód i drutów telefonicznych) zakładanych na lance – zaprojektowanych przez Departament Kawalerii – po 2 sztuki na pluton liniowy;
  21. po zużyciu będących na zaopatrzeniu owsiaków, wprowadzić nowe zaprojektowane przez Departament Kawalerii- na 3 kg owsa, obszyte skórą na końcach;
  22. wprowadzić trok do szabli wg. kształtu przewidzianego przez regulamin kawalerii do zestawu rzędu wierzchowego dla szeregowych i oficerów;
  23. kierując się wytycznymi Departamentu Kawalerii L. 359/tj. 35 opracować kilka modeli siodła ulżonego i wypróbowania ich podczas ćwiczeń letnich w 1936 roku, w dotychczasowych siodłach wz. 1925 należy usunąć sprzążkę do uprzęży artyleryjskiej, ponadto należy rozpatrzeć sposób usunięcia błyszczących części rzędu (zwłaszcza oficerskiego) lub przewidzieć ogłowie żołnierskie na wyposażenie wojenne dla oficerów;
  24. i 25. na podstawie projektów Departamentu Kawalerii opracować typ apteczki oficerskiej i nesesera polowego dających się łatwo przewozić w juczkach.

Tym samym pismem rozpoczęto w kawalerii II RP proces zmniejszania obciążenia zestawu rzędu wierzchowego i pakowania siodła.

020_sekcja_ckm

W projekcie stanowiącym załącznik nr 2 opisano następujące elementy rzędu do usunięcia: potnik, koc polowy, kantar z łańcuchem, siatkę na siano, podkownicę z podkowami, podkowiakami i kluczem do haceli i przednie juczki w siodle oficerskim.    Zaproponowano wprowadzenie derki w miejsce potnika, płachty namiotowej dla szeregowych służby zasadniczej oraz peleryny nieprzemakalnej dla oficerów.      Amunicję do kbk w sekcjach liniowych (3 jednostki ognia) kawalerzyści mieli przewozić w ładownicach. W sekcjach rkm przewidziano wożenie amunicji rkm w podwójnych ładownicach wożonych na pasach, reszta amunicji w juku amunicyjnym plutonu. Amunicję do karabinków z sekcji rkm miano nosić w chlebakach (po 30 sztuk).

Owies o wadze 3 kg w owsiaku, stanowiący pół racji sugerowano przewozić tylko w warunkach bojowych, do wykorzystania w razie braku taborów. Zapasy podków należy przewozić na wozie taborowych, pewien ich zapas przy sobie mieli mieć także podkuwacze. Hacele i klucz do haceli miały być przewożone tylko w zimie. Do wiązania koni należało wykorzystywać, zgodnie z projektem, uździenicę marszową wchodzącą w skład ogłowia lub kantar sznurkowy.

W projekcie zakładano troczenie płaszczy na przednim łęku a mniejszego niż do tej pory owsiaka na tylnym. Szeregowcy i oficerowie mieli troczyć manierki na prawej stronie. Pelerynę nieprzemakalną oficerowie mieli wozić stroczoną na przednim łęku, a szeregowi płachty namiotowe pod pokrywą prawej sakwy.

Opisane nowe przedmioty dostarczono do odpowiednich departamentów do dnia 17 lutego i w wyniku intensywnie rozpoczętych prac już 17 marca roku gen. Głuchowski wydał tajne pismo nr 2052/Wyszk – l.dz. 141/tjn w sprawie zmian w umundurowaniu i wyposażeniu kawalerii, w którym skonstatował: “Przeprowadzony przeze mnie przegląd całokształtu polowego wyposażenia kawalerzysty (jak rozkaz M. S. Wojsk, Departament Kawalerii L. 29/tj. 96) oraz wyniki prób w tej dziedzinie zebrane na ćwiczeniu dośw. Nr 18 – nasuwają uwagi, że poszczególne przedmioty, bądź też ich sposób rozmieszczenia niezbyt odpowiadają warunkom służby kawaleryjskiej. Niektóre z tych przedmiotów, celowe może nawet same w sobie, nie harmonizują z całością zestawu wyposażenia jeźdźca lub też wytrzymałość ich, względnie forma, nie była obliczona na wpływ warunków jazdy konnej, czy też konieczną ekonomią w obciążeniu kawalerzysty i jego konia”.

            W piśmie unormowano podstawowe problemy wyposażenia i obciążenia konia i jeźdźca. W pierwszej kolejności ustalono wytyczne dostosowania niektórych przedmiotów wyposażenia do potrzeb polowych kawalerii, bądź wprowadzenia nowych, nie figurujących w tabelach należności. Sporządzona lista tych przedmiotów (stanowiąca załącznik nr 1 do pisma) miała posłużyć odpowiednim departamentom do sporządzenia przedmiotów wzorcowych. Przedmioty te miano przestawić do zatwierdzenia do dnia 15 maja 1936 roku, a następnie miały być wysłane do Komisji Doświadczalnej Kawalerii w C.W.Kaw., celem wykorzystania ich przy opracowywaniu instrukcji o wyposażeniu kawalerii.

Odnośnie ludzkiej i końskiej maski przeciwgazowej – do ich poprawy Szef Departamentu Uzbrojenia oraz Dowódca Taborów i Szef Remontów mieli przystąpić niezwłocznie i opracować modele do 1 czerwca 1936 roku, tak aby maski mogły być poddane próbom podczas ćwiczeń letnich kawalerii.

Opisane powyżej ulżone troczenie nakazano stosować od dnia 1 maja 1936 roku, nakazując odpowiednim szefom departamentów wydanie zmian w tabelach należności.

Departament Kawalerii otrzymał nakaz opracowania w ciągu roku “instrukcji o sposobie noszenia wyposażenia i pakowania siodła w kawalerii”, w której należało podać wyposażenie oficerów, podoficerów i szeregowców kawalerii, pionierów i oddziałów łączności kawalerii.

Paweł Rozdżestwieński

zdjęcia ze zbiorów CAW

Komentarze