Cmentarze z I Wojny Światowej na terenie powiatu sochaczewskiego

Na początku lat trzydziestych w Polsce staraniem polskich i niemieckich władz rozpoczęła się przygotowania do wielkiej komasacji cmentarzy i mogił wojennych z lat Wielkiej Wojny. Problem był palący, ponieważ sytuacja niektórych miejsc pochówka odbiegała od stanu w jakim powinny się znajdować. Od budowy miejsc grzebalnych minęło już ponad 10 lat i obiekty, zwłaszcza w których do budowy stosowano drewno, zaczęły odczuwać upływ czasu.

Na początku lat trzydziestych wspólna polsko-niemiecka komisja rozpoczęła kontrolę stanu i spis mogił i cmentarzy pozostałej po Wielkiej Wojnie. W jej wyniku powstał dokument spisu z natury, który miał stać podstawą projektu prac komasacyjnych, których celem była kilku dużych cmentarzy. Analiza późniejszych działań wymaga jeszcze wiele pracy, ponieważ już ze spisu wynika, że nie wszystkie planowane komasacje zostały przeprowadzone i właściwie nie wiadomo czy część nieodnalezionych cmentarzy to wynik komasacji, czy tego, że uległy kompletnemu zniszczeniu po 1945 roku.

Niewątpliwie pewne jest tylko to, że w Złotej powstało mauzoleum, które ukończono i do dziś stanowi najpiękniejszy w swej formie cmentarz w powiecie sochaczewskim.

Spis cmentarzy obejmuje granice powiatu sochaczewskiego w kształcie jaki istniał do 1976 roku, dziś wschodnia część powiatu jest częścią powiatu zachodniego-warszawskiego.

Wyjaśnienie wymaga jeszcze kilka spraw – pierwsza z nich to np. cmentarz w Malanowie, czy jest to ten sam cmentarz w spisie opisany jako w Brochowie? W spisie brakuje też rosyjskiego zbiorowego grobu, który znajdował się na cmentarzu w Sochaczewie oraz kopca cholerycznego z 1915 roku z cmentarza w Szymanowie.

Muzeum otrzymało spis cmentarzy dzięki życzliwości Rafała Figiela, za co składamy serdeczne podziękowania. Ilustracja to projekt cmentarza w Złotej – z kolekcji Rafała Figiela.

LP	miejscowość	niem. oznaczenie	pol. oznaczenie
1.	Młodzieszyn	Kriegerfriedhof II	Cmentarz wojenny II	189	13
2.	Młodzieszyn	Unterer Friedhof	Dolny cmentarz	50	0
3.	Adamowa Góra	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	40	2
4.	Bibiampol	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	11	0
5.	Gawłów	Kriegerfriedhof im walde	Cmentarz wojenny w lesie	57	9
6.	Gawłów	Kriegerfriedhof am wege	Cmentarz przy drodze	42	5
7.	Gawłów	Feldgraber	Grób polowy	8	0
8.	Helenka	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	36	0
9.	Łęg	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	28	0
10.	Żuków	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	45	6
11.	Żuków	Feldgraber	Grób polowy	19	10
12.	Mistrzewice	Feldgraber	Grób polowy	31	6
13.	Braki-Dębsk	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	98	0
14.	Antoniew	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	54	0
15.	Kozłów-Szlachecki	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	112	0
16.	Bocieńce	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	163	400
17.	Januszowo	Feldgraber	Grób polowy	18	14
18.	Borzymówka	Kriegerfriedhof III	Cmentarz wojenny III	159	818
19.	Borzymówka	Kriegerfriedhof I	Cmentarz wojenny I	171	581
20.	Borzymówka	Kriegerfriedhof II	Cmentarz wojenny II	182	880
21.	Kurdwanów	Kriegerfriedhof II	Cmentarz wojenny II	27	145
22.	Mizerka	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	31	147
23.	Mizerka	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	31	138
24.	Mizerka Nowa	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	188	143
25.	Sucha	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	79	472
26.	Żylin	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	88	75
27.	Żylin	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	81	113
28.	Brochów	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	7	0
29.	Famułki Królewskie	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	6	25
30.	Kromnów Polski	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	4	0
31.	Lasocin	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	1	18
32.	Mokas	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	34	395
33.	Tułowice	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	6	4
34.	Giżyce	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	185	265
35.	Giżyce	Zivilfriedhof	Cmentarz cywilny	1	2
36.	Brzozów Stary	Feldgraber	Grób polowy	18	76
37.	Matyldów	Feldgraber	Grób polowy	68	0
38.	Rybno	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	133	39
39.	Rybno	Gemeindefriedhof	Cmentarz miejski	13	0
40.	Rybno	Friedhof	Cmentarz	60	0
41.	Ćmiszew	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	78	0
42.	Jasieniec	Feldgrab	Grób polowy	1	0
43.	Szwarocin	Felgrab	Grób polowy	2	3
44.	Bielice	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	0	121
45.	Czerwonka	Russenfriedhof	Rosyjski cmentarz	1	76
46.	Orły Cesin	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	0	47
47.	Kożuszki	Feldgraber	Grób polowy	10	0
48.	Kozłów Biskupi	Dorffriedhof	Cmentarz wiejski	14	0
49.	Kozłów Biskupi	Kriegerfriedhof II	Cmentarz wojenny	23	147
50.	Dachowo	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	29	250
51.	Kozłów Biskupi – Sammelfriedhof nordoostl. Zakrzew	Kriegerfriedhof I	Cmentarz wojenny	123	279
52.	Zakrzew-Gut	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	184	283
53.	Szymanów	Gemeindefriedhof	Cmentarz miejski	12	287
54.	Piasecznica	Feldgraber	Grób polowy	7	0
55.	Gaj	Gemeindefriedhof	Cmentarz miejski	1	0
56.	Paprotnia – Granica	Feldgraber	Grób polowy	8	0
57.	Gradów	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	2	553
58.	Iłów	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	141	13
59.	Kamion	Massengrab	Grób masowy	13	0
60.	Kamion	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	29	0
61.	Lubiejew	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	139	52
62.	Kąty	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	35	6
63.	Kampinos Stary	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	10	13
64.	Kurdwanów	Kriegerfriedhof I	Cmentarz wojenny I	131	1572
65.	Nowa Wieś	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	96	0
66.	Obory	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	164	243
67.	Rozlazłów	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	98	85
68.	Ruszki	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	143	24
69.	Wszeliwy	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	510	503
70.	Ostrowce	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	11	4
71.	Złota	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	128	6
72.	Juliopol*	Gemeindefriedhof	Cmentarz miejski	2	0
73.	Dąbki*
74.	Załusków*	Massengrab	Grób masowy	5	0
75.	Arciechów*	Militarfriedhof	Cmentarz wojskowy	2	0
76.	Biampol?*	Felgrab	Grób polowy	2	0
77.	Piaski Królewskie*	Kriegerfriedhof	Cmentarz wojenny	1	0
78.	Pawłowice	Gemeindefriedhof	Cmentarz miejski	47	16
79.	Gawartowa Wola	Felgrab	Grób polowy	3	0
80.	Leoncin	Pfarrfriedhof	Cmentarz parafialny	0	18
81.	Wilków Stary	Russenfriedhof	Rosyjski cmentarz	3	42
			razem:	4770	9444
			razem z nieodnalezionymi	4782

*nie odnaleziony

Komentarze